منبع باز ، اوپن سورس یا به عبارتی Open source که گاها از آن به عنوان متن باز نیز یاد می شود واژه ای است که نشان می دهد که یک محصول اجازه استفاده از کد منبع , اسناد طراحی یا محتوای خود را به دیگران می دهد.
این واژه در بسیاری از موارد به مدل منبع باز اشاره دارد که در آن, نرم افزار یا سایر محصولات اوپن سورس, به عنوان بخشی از جنبش منبع باز تحت یک پروانه اوپن سورس وارد بازار می شوند. استفاده از این واژه در ابتدا تنها در زمینه نرم افزار ها کاربرد داشت اما به مرور از بخش نرم افزار فراتر رفته و سایر محتواهای باز و شکل هایی از همکاری باز را در بر می گیرد.
برخی از برنامه‌ها به دلیل مسائل امنیتی و یا دلایل دیگر ممکن است به صورت اختصاصی مورد بررسی و کنترل قرار بگیرند. برای مثال حتی در برخی برنامه‌های بسته، برنامه تحت نظارت تنها یک تیم و یا گروه بوده و به صورت عمومی در دسترس همه افراد جامعه قرار نمی‌گیرد. مایکروسافت ورد از جمله نمونه‌هایی برای برنامه‌های بسته به حساب می‌آید. به این منظور قبل از استفاده از برنامه، مجوزی را برای کاربران به نمایش می‌گذارند برای امضا، تا کاربران چیزی را که از نظر نویسندگان مجاز نیست را انجام ندهند.
اما همانطور که در مطالب فوق توضیح دادیم، در برنامه‌های open source، قرار است برای اشتراک گذاری کدها و یا همکاری جهت تغییرات لازم، کدها به صورت کاملا عمومی در دسترس کاربران قرار بگیرند.
شاید بتوان گفت مهم‌ترین مزیت برنامه‌های کد باز این است که حتی پس از اصلاح و کنترل نیز قابلیت توزیع و دسترسی عمومی را حفظ می‌کنند. حتی در شرایط تغییر نرم‌افزار، همزمان مجوزی برای نرم افزار اصلی در دسترس کاربران خواهد بود.
بدون محدودیت بودن این نرم‌افزارها از دیگر ویژگی‌ها و مزایای open source ها به حساب می‌آید. در این شرایط شما کاملا آزاد هستید تا جایی که بر حسب نیازتان اهمیت دارد، به تغییر و اصلاح کدها بپردازید.
ویژگیهای دیگر open source ها جزو معایب و محدودیت های آنها در نظر گرفته می‌شود. نداشتن هیچگونه پشتیبانی فنی سبب نگرانی بابت ایجاد مشکل و ناتوانی در حل آن، از جمله مسائلی است که برخی از افراد به عنوان ویژگیهای این برنامه‌ها در نظر می‌گیرند.
برخی از برنامه‌نویسان منبع باز، می‌توانند با توجه به شرایط، با پشتیبانی و بروز رسانی نرم‌افزارهای خود، از شما هزینه دریافت کنند؛ بنابراین می‌توان گفت همه برنامه‌های open source، به صورت رایگان در دسترس قرار نمی‌گیرند.
باگ‌ها در واقع یکی از مشکلات‌های کدهای برنامه نویسی است و وجود این مشکل می‌تواند باعث اختلال در عملکرد نرم افزار شود به همین دلیل شرکت‌های برنامه نویسی پس از ارائه رسمی نرم افزار آن را در اختیار برنامه نویسان قرار می‌دهند تا بررسی شده و ایرادهای آن برطرف شود. این مشکل حتی در بهترین زبان های برنامه نویسی بچشم می آید.
همان طور که عنوان کردیم، لیست نرم افزارهای open source قابل ویرایش هستند و می‌توان به آن امکانات جدیدی را اضافه کرد و این نرم افزارها را بروز رسانی نمود. متن بازها به راحتی می‌توانند توسط برنامه نویسان دریافت شده و به دلخواه شما طراحی گردند و مطابق با سلیقه شما سفارشی شوند. در اصل یکی از روش های کسب درآمد از برنامه نویسی سفارشی سازی در متن باز می باشد .
متن بازها نیز مانند هر امکاناتی دارای نقاط ضعف و قدرتی است که در ادامه به آن می‌پردازیم. از جمله مزایای متن باز عبارت است از:
از جمله اصلی ترین ویژگیهای متن بازها که باعث محبوبیت آن ها شده، رایگان بودن این نرم افزارها می باشد. همچنین با استفاده از این نرم افزارها و کدهای آن می توان نرم افزارهای جدیدی را نیز طراحی کرده و معمولا آن ها نیز به صورت رایگان در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
پلاگین‌ها افزونه‌هایی هستند که قابلیت‌های جدیدی را وارد نرم افزار می‌کنند و یا عیب و ایرادی را در نرم افزار از بین می‌برند. به عنوان مثال نرم افزار طراحی شده فاقد این قابلیت است که محتوا را به صورت مستقیم دانلود کند و افزودن پلاگین این ایراد را برطرف کرده و شما می‌توانید به صورت مستقیم محتوای دلخواه خود را دانلود کنید.
این نرم افزارها توسط برنامه نویسان در کل جهان بررسی شده و هر کدام از این افراد سعی می‌کنند تا با استفاده از تخصص خود به شکلی اصولی این نرم افزارها را بروز رسانی کرده و مشکلات آن را برطرف کنند و قابلیت‌های جدیدی را به آن ها اضافه نمایند. به همین دلیل متن بازها به مرور بهبود یافته و قابلیت‌های جدیدی به آن افزوده می‌شود.
معایت سیستم اپن سورس چیست؟
نرم افزارهای متن باز معمولا فاقد پشتیبان هستند زیرا این نرم افزارها به صورت مداوم توسط برنامه نویسان در حال تغییر و بروز رسانی است و از آن جا که شرکت سازنده نمی‌تواند به صورت مداوم این نرم افزارها را بررسی کند، پشتیبانی از این نرم افزارها کار سخت و زمان‌بری است.
نرم افزارهای متن باز با کمی بی‌اخلاقی می‌تواند مورد سوء استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال برنامه تلگرام دارای مشابهات بسیاری است و نسخه‌های غیر اصل آن مثل موبوگرام و تلگرام طلایی، امنیت کافی را نداشته و امکان دارد که از اطلاعات کاربران سوء استفاده گردد.
به تمامی نسخه‌های موجود بر روی گوشی‌ها و رایانه‌ها سیستم عامل می‌گویند. برخی از نرم افزاها مانند ویندوز کدهای آن تنها توسط شرکت سازنده محفوظ است، ولی کدهای متن بازها به راحتی در دسترس عموم بوده و امکان ویرایش و تغییر در آن وجود دارد. سیستم عاملی همچون اندروید متن باز بوده و برنامه نویسان می‌توانند آن را ویرایش کرده و باگ های احتمالی آن را از بین ببرند.
از جمله معروف ترین لیست نرم افزارهای open source عبارت است از:
سیستم عامل لینوکس برای کامپیوتر و لپ تاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد و از جمله سیستم عامل متن باز محسوب می‌شود. این نرم افزار امنیت بالایی داشته و ویروس کمی برای آن طراحی شده است. لینوکس قدمت بالایی داشته و بسیار کاربردی است و توسط شرکت بزرگ پشتیبانی می‌گردد.
اندروید نیز همان طور که می‌دانید از جمله سیستم عامل‌های متن باز بوده و براساس لینوکس طراحی شده است. این سیستم از امنیت بسیار بالایی برخوردار بوده و در حال حاضر یکی از بهترین و معتبرترین نرم افزارهای کاربردی به شمار می‌رود. این نرم افزار در عصر کنونی طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است.
اگر در حوزه کسب و کارهای اینترنتی در حال فعالیت هستید احتمالا با وردپرس بسیار سر و کار داشته اید. این نرم افزارها قدرتمندترین اپن سورس در جهان بوده و بسیاری از وبسایت‌ها با استفاده از این قابلیت طراحی شده است. وردپرس نسخه‌ای بسیار کاربردی برای مدیریت سرورها محسوب می‌شود و استفاده از آن بسیار آسان است.
تلگرام یکی از محبوب‌ترین پیام رسان‌ها بوده که قابلیت‌های زیادی را دارای است. این پیام رسان امکانات بسیاری داشته و شما می‌توانید نرم افزارهای غیر اصل آن را به وفور در بازارهای اینترنتی مشاهده کنید.
